MANZUM HİKAYE
Şiirsel Hikayeler
Bu tür hikayelerde diğer düz yazı anlatı türlerinde olduğu gibi kişi, yer, zaman, olay ve anlatıcı unsurları bulunur. Yaşanmış veya yaşanabilir bir olayın kurgulanarak anlatıldığı görülür. Manzum Hikayelerin diğer anlatı türlerinde farkı ise bu hikayelerde olayların şiire özgü ahenk, ritim, ölçü ve kafiye gibi unsurlar kullanılarak yazılmasıdır. Böylece bir olayın güldürmek, eğlendirmek veya ders vermek maksadı ile şiir biçiminde yazılması sonucu ortaya çıkan yeni türe manzum hikaye denir. Manzum hikayeyi diğer türlerden ayıran en önemli özellik bu hikayelerin şiir biçiminde yazılmasıdır. Manzum Hikayeler Eski Türk Edebiyatı geleneğimizde kullanılan mesnevi nazım biçimine benzemektedir. Manzum Hikayeler serbest yazılır. Mesnevide olduğu gibi özel bölümleri veya özel bir ölçüsü bulunmaz. Yazarlar genellikle duyulmamış bir olayı anlatır. Bazı Manzum Hikayelerde herkesçe bilinen olaylar şiirleştirilerek yeniden yazılır.
Manzum: Bu kelime eski dilde şiir, şiir biçiminde eser anlamlarında kullanılır.
Örnek:
Damda
Hoca çıkmış, dam aktarırmış damda.
Kapı çalınmış bir an.
Eğilmiş bakmış: Bir adam.
Adamda Ne üst, ne baş... Perişan.
Merak etmiş, sormuş: “— Kimi istedin?”
“— Seni, Hocam, biraz aşağıya in.”
“— İyi ama, ağam, işim acele;
Ne söyleyeceksen oradan söyle.”
“— Bir ricam var senden, küçük bir ricam
Aşağıya insen ne olur, Hocam?”
“Her halde iş mühim! Anlamak gerek.
Bakalım neymiş muradı?” diyerek
Takım taklavatı bırakıp dama
İnmiş kırk bir basamak merdiveni.
Açarak kapıyı sormuş adama:
“— Söyle. Ne var? Niçin indirdin beni?”
Adam demiş ki: “— Hocam, ne olursun!
Allah kazadan belâdan korusun.
Dert verip derman aratmasın Rabbim.
Sevaptır, bir sadaka ver, fakirim.”
Bu lafları duyunca
Deliye dönmüş Hoca.
Ta damlardan inişe mi yansın,
Yarıda kalan işine mi yansın?
Ama Hoca bu, kurnaz...
“— Hele yukarı gel benimle biraz,
Üst tarafını orada söylersin.”
Varınca, ikisi de nefes nefese, dama,
Hoca dönmüş adama,
Demiş ki: “— Allah versin!”
(Orhan Veli Kanık, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, 1949)
Not:Hikaye Nasrettin Hoca fıkrasıdır. Herkesçe bilinir. Yazar tarafından yeniden yorumlanıp şiir biçiminde kaleme alınmıştır.
Manzum Hikaye örnekleri için ayrıca bakınız: Tevfik Fikret "Balıkçılar"; Mehmet Akif Ersoy "Küfe", "Seyfi Baba"