Genel Özellikler
- Bu dönemin en önemli özelliklerinden birisi sanatçıların ortak bir anlayışla bir araya gelmeyip bağımsız ve bireysel şiirlerle tanınmalarıdır.
- Bu dönemde de dergiler edebi eserlerin yayılmasında önemli bir araçtır. Yazarlar farklı dergilerde şiirler yayınlamışlardır.
- 1980 ihtilali ile birlikte yazarlar ideolojilerini bir tarafa bırakarak sadece sanatta güzel olanı anlatma yoluna gitmiştir. Bu bir baskının sonucunda olmamıştır. Yazarlar 1980 sonrası şiirde yeni bir arayış içine girmişlerdir.
- II. Yeni’nin şiir anlayışı sürdürülmüştür. Şiirde kapalı ve imgeli anlatım vardır.
- Bazı yazarlar şiirde güzelliğe ve doğallığa aykırı gördükleri için noktalama işaretlerini ve büyük harfleri şiirde kullanmamıştır.
- Bazı şiirlerin düzyazıya yaklaştığı görülür.
- Gelenek ile bağların güçlendirilmesi gerektiği savunulmuştur.
- Şiirde farklı biçim anlayışları ortaya çıkmıştır. (Öyküleme, imgecilik, ironi, mistik, metafizik)
- Bu dönemin önde gelen isimleri: Sunay Akın, Küçük İskender, Enis Batur, Nurullah Genç, Haydar Ergülen, Murathan Mungan, Hüseyin Atlansoy, Kemal Burkay, Şükrü Erbaş, Veysel Çolak, Metin Cengiz, Seyyit Nezir, Hüseyin Haydar, Tuğrul
1980 Sonrası Türk Şiirinde Eğilimler
1- İmgeci Şiir
İmge: Bir dilde alışılmışın dışında kullanılan çarpıcı söyleyişlere imge denir. İmgeler kelime veya kelime topluluklarının şair tarafından hayal ve çağrışım ile zenginleştirilmesidir. (Mavi korku, sessiz çığlık, yeşil yol, takvimdeki deniz vb.)
- 1980 sonrası şiirde biçim ve anlam güzelliğine önem veren şairler imgeci bir tutum sergilemiştir.
Temsilcileri: Nilgün Marmara, Haydar Ergülen, Sami Baydar, Tuğrul Tanyol, Metin Celal, Mehmet Müfit, Oktay Taftalı, Enver Ercan, Seyhan Erözçelik, Ahmet Güntan
2- Anlatımcı Şiir
- Bu anlayışta tıpkı olay çevresinde oluşturulan metinler gibi şiirde anlatım kişi, yer, zaman, olay gibi unsurlara dayandırılır. Şiir anlatımında neden – sonuç ilişkisi görülür.
Temsilcileri: Şavkar Altınel, Turgay Fişekçi, Roni Margulies (yazar, şair, gazeteci ve çevirmen)
3- Folklorik/Mitolojik Şiir
- 1980 sonrası gelenek ile bağların güçlendirilmesi gerektiğini savunan şairler Halk şiirimiz ile Eski Türk şiirimizin unsurlarını günümüze uyarlama yoluna gitmiştir. Bu geleneklerdeki söyleyiş benimsenmiştir.
Şiirlerde folklor unsurlarından, mazmunlardan yararlanıldığı görülür.
Temsilcileri: Yaşar Miraç, Adnan Özer, Hüseyin Ferhat, Murathan Mungan, Müslim Çelik
4- Mistik/Metafizikçi Şiir
Necip Fazıl, Sezai Karakoç gibi mistik anlayışı şiirlerine yansıtan şairlerin ortaya koyduğu anlayışın devamıdır.
- Bu şiirlerde duyarlılık, mistik ve manevi unsurlar ön plana çıkarılmıştır.
Temsilcileri: Lale Müldür, Mehmet Ocaktan, Hüseyin Atlansoy, Necat Çavuş, Gülseli İnal, Ali Günvar, İhsan Deniz, Osman Konuk, Arif Dülger
5- Gelenekselci Şiir
- Gelenekte olduğu gibi usta çırak ilişkisi benimsenmiştir.
- Şiirlerinde halkçı söyleyişe yer vermiş, geleneğe bağlı kalmışlardır.
- Bu anlayışa uygun şiirlerde klasik mazmunlar kullanılmış, geçmişte yoğun olarak kullanılan temalar ele alınmıştır.
Temsilcileri: Sefa Kaplan, Vural Bahadır Bayırlı, Osman Hakan A.
6- Toplumcu Gerçekçi Şiir ve “Yenibütün” Anlayışı
- 1980 sonrasında Sovyetler Birliği’nin dağılması ile toplumcu şairler kendilerini “Yenibütüncü” olarak tanımlayarak yeni bir adlandırma yoluna gitmişlerdir. Bu yeni anlayış ile ilgili görüşlerini “Yenibütün: Kendini Biriktiren Bireyin Şiiri” adlı bir bildiri ile Broy dergisinde yayınlamışlardır.
- Onlara göre şiir bir başkaldırıdır.
Temsilcileri: Nevzat Çelik, Ali Cengizkan, Ahmet Erhan, Emirhan Oğuz, Tuğrul Keskin, Salih Bolat, Orhan Alkaya, Ali Asker Barut, Hüseyin Haydar, Şükrü Erbaş, Metin Cengiz, Akif Kurtuluş
Özet
1980 sonrası Türk şiirinde sanatçılar arasında yaygın olan düşünce “Türk şiirinin edebi tarihimiz boyunca bir birikimin soncudur. Bu sebeple gelenekten kopulmaması gerekir.” şeklindedir. Bu dönemde “şehirli kimliği, şehirleşme” tema olarak öne çıkmıştır. 1980 sonrası şiir önemli bir özelliği de “Çok seslilik” tir. Şairler arasında fikir birliği olsa da ortak bir hareket yoktur.
1980 sonrası toplumcu eğilim zayıflarken bireysel eğilimlerin anlatıldığı şiirlerin sayısı artmıştır.
1980 sonrası şiirler; Üç Çiçek, Poetika, Şiir Atı, Fanatik, Sombahar, Broy, Yönelişler gibi dergilerde yayınlanmıştır.