Edebiyatımızda Beş Hececiler olarak bilinen bu şairler, Milli Edebiyat şairi Ziya Gökalp’in etkisi ile bir araya gelerek hece ile şiir yazmaya başlamışlardır. Milli Edebiyat Dönemi’nde ortaya çıkmalarına rağmen esas etki ve başarılarını Cumhuriyet Dönemi’nde göstermişlerdir. Aynı dönemde hece ile şiir yazan başka şairler de olmasına rağmen özellikle bu beş şairin “Hece Şairi” olarak anılmasının nedeni Beş Hececiler’in hece ile şiir yazmayı bir fikir olarak benimsemiş olmaları diğer şairlerin ise hece ile şiir yazmayı sadece denemesidir. Beş Hececiler’in tamamı şiire önce aruz ölçüsü ile başlamış sonradan hece ölçüsünü benimsemiştir. Bu durumu geleneğin şairlerinden Halit Fahri Ozansoy “Aruza Veda” adlı şiirinde şu şekilde dile getirmiştir.
Aruza Veda
İlk hasretiyle gençliğimin ilk elemleri
Ey paslı tellerinde gülen, ağlayan aruz
Ey eski dost yâd edelim eski demleri
Madem ki son sadânı dağıtmış, yorulmuşuz!
…
Beş Hececiler’in Özellikleri
- Beş Hececi Şairler: Faruk Nafiz Çamlıbel, Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon
- Şiirlerinde halkın konuştuğu dile yakın sade anlaşılır bir dil kullanmışlardır.
- Şiirde Halk Şiiri’nin nazım biçimlerini ve söyleyiş özelliklerini kullanmışlardır.(Nazım biçimi: Koşma, semai, varsağı, destan; Nazım birimi: Dörtlük; ölçü: Hece; Nazım türü: Lirik, pastoral, epik)
- Şiirlerde aşağıdaki örnekte de görüleceği üzere Anadolu coğrafyasının güzellikleri ile Anadolu insanının iyi ve güzel yönleri anlatılmıştır.
Çoban Çeşmesi
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,
Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,
Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi.
…
Faruk Nafiz Çamlıbel (1898 – 1973)
- Beş Hececiler’de sanat sanat içindir anlayışı hakimdir.
Şiirlerde biçim güzelliği yerine içerik güzelliğine önem vermişlerdir.
- Şiirlerde daha çok hecenin 7, 8 ve 11’li kalıplarını kullanmışlar; bunun yanı sıra kendilerine özgü biçimler de denemişlerdir.
- Anadolu insanını, kültür ve medeniyetini tükenmez bir kaynak olarak görmüşlerdir. Yeni şiirimizi, Batı kültür ve medeniyetini temel alarak değil kendi kültür ve medeniyetimizi, halk edebiyatımızı temel alarak oluşturmamız gerektiğini savunmuşlardır. Böylece Anadolu’ya yönelmeleri ve Halk Edebiyatı’nı yeniden canlandırmaya çalışmaları neticesinde “Memleket Edebiyatı” olarak adlandırılan bir anlayışın doğmasını sağlamışlardır.
Hecenin Beş Şairi Kimlerdir?
1- Faruk Nafiz Çamlıbel (1898 / 1973)
- Topluluğun o dönemde en genç şairi olmasına rağmen en başarılısıdır.
- Şiire aruz ölçüsünü kullanarak başlamış daha sonra hece ölçüsünü benimsemiştir.
- Edebiyatımızda “Han Duvarları”, “Çoban Çeşmesi” şiirleri ile tanınmıştır.
- Şiirlerinde Anadolu ve memleket sevgisini işlemiştir.
- Sade anlaşılır bir dil kullanmıştır.
- Şiirlerinde canlı betimlemeler ve akıcı söyleyiş dikkati çeker
Şiirleri: Şarkın Sultanları, Çoban Çeşmesi, Zindan Duvarları, Han Duvarları, Gönülden Gönüle, Dinle Neyden, Suda Halkalar, Akıncı Türküleri…
2- Halit Fahri Ozansoy (1891 – 1971)
- Şiire aruz ile başlamış sonra heceyi benimsemiştir.
- Talat Paşa’nın daveti ile Çanakkale Savaşının gidişatını gözlemlemek için Çanakkale’ye gitmiştir. Burada edindiği izlenimleri “Cenk Duyguları” şiirinde dile getirmiştir.
- Şiirlerinde hüzün, bireysel duygular, keder, özlem, sevgi ve ölüm gibi temaları işlemiştir.
Şiirleri: Cenk Duyguları, Zakkum, Paravan…
3- Enis Behiç Koryürek (1891 – 1949)
- Şiire aruzla başlayıp hece ölçüsüne dönmüştür.
- Milli ve manevi duyguları ön plana çıkaran şiirler yazmıştır.
- Hayatının son dönemlerinde ispritizma ve tasavvufa merak salmış, bu doğrultuda şiirler yazmıştır.
- Şiirlerinde yalın ir dil kullanmıştır. Eserlerini “Miras, Varidat-ı Süleyman ve Güneşin Ölümü” adı altında toplamıştır.
4- Yusuf Ziya Ortaç (1895 – 1967)
- Öğretmenlik ve gazetecilik yapmıştır. Edebiyatımızda bir mizah dergisi olan “Akbaba” dergisini çıkarması ile tanınmıştır.
- Şiirlerinde aşk, sevgi, deniz ve mehtap temalarını işlemiştir.
- Şiirden çok mizah, gezi, anı ve biyografi türlerinde eserler yazmıştır.
Şiirleri: Akından Akına, Aşıklar Yolu, Şairin Duası, Şen Kitap, Cenk Ufukları, Yanardağ, Bir Selvi Gölgesi, Kuş Cıvıltıları, Bir Rüzgâr Esti
5- Orhan Seyfi Orhon (1890 – 1972)
- Edebiyat öğretmenliği ve gazetecilik yapmıştır.
- Yusuf Ziya Ortaç ile Güneş, Papağan, Alda Bir ve Çınaraltı dergilerini çıkarmıştır. Çınaraltı dergisi ile tanınmış bir yazardır.
- Ziya Gökalp’in telkinleri ile hece ölçüsüne ve sade dile yönelmiştir.
- Şiirlerinde daha çok sevgi, aşk ve deniz temalarını işlediği için “Kadın Şairi” olarak tanınmıştır.
Şiirleri: Fırtına ve Kar, Peri Kızıyla Çoban Hikâyesi, Gönülden Sesler, Kervan, O Beyaz Bir Kuştu, İstanbul’un Fethi, İşte Sevdiğim Dünya, Şiirler