MURABBA NAZIM BİÇİMİ

Murabba Nedir?

Murabba Örneği

Klasik Şiirimizde üçlük veya dörtlükler ile başlayıp art arda beşlik altılık sekizlik onluk … bentler ile devam ettirilen manzumelere musammat denir. Bunlardan üçlük ile başlayanlar müselles; dörtlük (kıta) ile başlayanlar ise murabba olarak adlandırılır.

Klasik Türk Şiirinde dörtlüklerden (Kıta) oluşan nazım biçimlerinden biri de Murabba’dır. Kafiye düzeni şu şekildedir:

aaaa /bbba / ccca / ddda ...

İlk dörtlük kendi arasında uyaklı, diğer dörtlükler ise ilk üç mısraı kendi arasında son mısra ise ilk dörtlük ile uyaklıdır.

Not:İlk bent bazen diğer bentler gibi uyaklanabilir. Bu durumda ilk bendin dört mısraı değil ilk üç mısraı uyaklı olur. Kafiye şeması şu şekilde olur:

aaab / cccb / dddb / eeeb ...

Böyle olsa dahi ilk dörtlüğün son dizesi yine diğer dörtlüklerin son dizesi ile uyaklı olmalıdır. Eğer birinci dörtlüğün son dizesi diğer dörtlüklerde aynen tekrar edilirse (nakarat) bu şekildeki murabbalara murabba-ı mütekerrir (tekrarlı murabba) denir. Bu dizeler sadece uyaklı olup aynen tekrar etmiyorsa böyle murabbalar serbest murabbadır.

Murabba Nazım Biçiminin Özellikleri

-         Klasik Türk Edebiyatı nazım biçimidir. Bu geleneğin dil – üslup özellikleri görülür.

-         Murabbalar dörtlüklerle (kıta – bent) ile yazılır.

-         Genellikle  3 – 7  kıtadan oluşur.

-         Nakarat dizelerinin olması yönü ile şarkıya benzemektedir. Şarkılar bestelenmek için özel kalıplarla yazılması yönü ile murabbalardan ayrılır.

Murabba Örneği:

Nakaratlı Murabba (Murabba-ı mütekerrir)

Gayr ile her dem nedür seyr-i gülistan etdügün

Bezm edüb halvet kılub yüz lûtf u ihsan etdügün

Ahd bünyadın mürüvvetdür mi viran etdügün

Kanı ey zalim bizümle ahd ü pey man etdügün (Nakarat)

Cürmümüz n’oldı ki bizden eyledün bizarlıg

Biz gaman çekdük sen etdün özgeye gam-harlıg

Sizde adet bu mıdur böyle olur mı yarlıg

Kanı ey zalim bizümle ahd ü peyman etdügün (Nakarat)

Gönlümüz min-bad zülfün-çün perişan olmasun

Bağrıımız lalün hevasiyle dahi kan olmasun

Bivefa-sen çeşmümüz yadunla giryan olmasun

Kanı ey zalim bizümle ahd ü peyman etdügün (Nakarat)

Vade-i vasl ile aldun sabrımuz aramımuz

Olmadı bir gün visalünden müyesser kamımuz

Geçdı hecr ile Fuzuli’den beter eyyamımuz

Kanı ey zalim bizümle ahd ü peyman etdügün (Nakarat)

Fuzuli

Örnek 2:

Serbest Murabba

Yine oldum esiri ah bir şuh-ı sitemkarın

Ki dilber sevmemiş bilmez belasın aşk ı zarın

Ne kafirliklerin gördüm ben ol zülf-i siyehkarın

O ebrunun o zalim gamzenin ol çeşm-i mekkarın

O tıfl-ı nazı gördüm ruyına hurşid eser etmiş

Haberdar olmamıştım sonra bildim neylemiş nitmiş

Meğer zalim kaçup tenhaca Sadabada dek gitmiş

Temaşa eylemiş alayını şevketiü Hünkarın

Gezermiş kasrın etrafında yer yer taze mehrular

Mükahhal gözlü şirin sözlü Leyli yüzlü ahular

Hem an alkış sadasın andırırmış çağlayan sular

Ederlermiş duasın padişah-ı madeletkarın

Bugün bir mahrem-i esrar yar-ı nükte-piraden

İşittim kim sayub uşşakını ey şüh-ı simin-ten

Nedim-ı zare benzer aşıkım yoktur demişsin sen

Efendim işte vardır ben esirin ben giriftarın

Nedim