MUHAMMES NAZIM BİÇİMİ (Beşlikler)
Muhammes Nedir?
Muhammes Örneği?
Klasik Türk Şiirinde (Divan Şiiri) beşliklerden oluşan bir nazım biçimidir. Her beşliğin dördüncü ve beşinci veya sadece beşinci dizesi diğer beşliklerin son dizesi ile uyaklıdır. Eğer bu dizeler nakarat olacak şekilde aynen tekrar ediyorsa böyle muhammeslere, murabbalarda olduğu gibi, muhammes- i mütekerrir (tekrarlı muhammes) denir. Bu durumda muhammeslerin kafiye şeması şu şekilde olur:
aaaaa – bbbba – cccca – eeeea …
Not: Bazı muhammeslerde ilk beşliğin bir, iki ve üçüncü dizeleri ile son iki dizesi uyaklı olup sonraki beşlikleri son iki dizeleri ilk beşliğin son iki dizesi ile uyaklı olur. Bu durumda kafiye şeması şu şekildedir:
aaabb – cccbb – dddbb –eeebb …
Muhammes Nazım Biçiminin Özellikleri:
- Muhammeslerde Klasik Türk Şiirinin dil ve üslup özellikleri görülür.
- Bazı şarkılar muhammes nazım biçiminde yazılmıştır. Bunlara muhammes şarkı adı verilir.
- Muhammesler beşerli bentlerle yazılır.
- Muhammes her konuda yazılabilir.
Örnekler
Muhammes-i Mütekerrir ( Nakaratlı Muhammes)
Sevdün ol dilberi söz eylemedün vay gönül
Eyledim kendözüni aleme rusvay gönül
Sana cevr eylemede kılmaz o pervay gönül
Çevre sabr eyleyemezsün nideyin hay gönül
Gönül ey vay gönül vay gönül eyvay gönül (nakarat)
Bilmedüm derd-i dilün ölmek imiş dermanı
Öleyin derd ile tek görmeyeyin hicranı
Mihnet ü derd ü game olmağıçün erzanı
Avniya sencileyin mihnet ü gam-keş kanı
Gönül ey vay gönül vay gönül eyvay gönül (nakarat)
Fatih Sultan Mehmet (Mahlas: Avni)