TÜRK EDEBİYATI

Türk Edebiyatı Tarihi Nereden Başlar?

Türk tarihi Türklerin yeryüzünde göründüğü, Türk edebiyatı tarihi de Türkçe ilk yazının yazıldığı tarihten başlar. Türkler, tarihin kaydettiği insan topluluklarının en eskilerinden biri olduğuna göre, gerek anayurtları olan Orta Asya’da, gerek göçlerle yayıldıkları türlü bölgelerde çeşitli uygarlıklar kuran Türklerin tarihine, çok eski çağlardan başlamak gerekecektir. Tarihçi meydana çıkacak yeni belgelere göre, bu görevi üzerine alacaktır. Bugün elimizde bulunan belgeler, M. V-VIII. yüzyıllara değgin anıtlarla mezar taşlarındaki yazıtlardır. Bu kalıntılar, yazdı edebiyatımızı daha eski çağlara götürmek gerektiğini, günün birinde yeni belgelerin elimize geçebileceği umudunu bize veriyor. Ancak bugün edebiyat tarihimize, elimizde bulunan belgelerin, özellikle bunlar arasında dil ve düşünce bakımından büyük bir önem taşıyan Orhun anıtlarıyla ve bunların sahibi olan, Çin kaynaklarının Tu-Kiyu dedikleri Gök Türklerle başlayacağız.

Orhun anıtlarından başka, bugün elimizde bulunan şiir parçalarının en eskisi yine VIII. yüzyıla aittir. Ayrıca IV.-V. yüzyıllarda Çin’in Kuzeyinde egemenlik kuran Türklerin şiirleri ise, Çinceye ve Çinceden Türkçeye çevrilmiş olarak elimizdedir. Bunların asılları meydanda olmadığı için, bu şiirlerde hangi alfabenin kullanıldığı, o zamanki dilin nasıl bir özellik taşıdığı belli değildir.

Bu yazılı edebiyattan başka, çok zengin bir sözlü edebiyatımız vardır. Asıl metinleri elimizde bulunmayan, ancak türlü bölgelerdeki söylentileri saptanmış olan bu eski destanların zamanım kestiremiyoruz. Milâttan önceki eski çağlara uzanan ve eski Türklerin yaşayışlarını, inanışlarını, gelenek ve göreneklerini yansıtan bu kalıntıları ayrı bir bölüm olarak esere katacağız.