BİLİMSEL YAZILAR
Bilindiği üzere yazılı anlatım türleri çok çeşitlidir. Bunlar, insanın günlük hayatında resmi ve özel işlerinden başlayarak toplumun geniş kesimlerini ilgilendiren yazılara, yayınlara, eğitime kadar uzanan çok yönlü bir ihtiyacın ürünleri olarak karşımıza çıkarlar. Hepsinin de ayrı ayrı bir yazılma tekniği vardır. Söz gelişi bir dilekçenin, bir gazete haberinin, bir fıkranın, yazılma teknikleri ile bir raporun, bir tebliğin hazırlanmasında ve kaleme alınmasında izlenecek yol farklı farklıdır.
Bilimsel araştırma, inceleme, tanıtma ve değerlendirmeyi esas alan anlatım yollan, yazılı kompozisyon türleri içinde önemli bir yer tutmaktadır. Bunların uzun anlatıma dayalı edebiyat türlerinden ayrılan en belirgin yanı, şüphesiz düşünceyi ve araştırmayı ön plana almış olmalarıdır. Bir başka deyişle bunlar, düşüncenin ve muhakemenin yarattığı yazılı anlatım türleridir.
RAPOR YAZMA:
Özel ya da devlet kuruluşlarında yetkililerce belli bir amaç doğrultusunda inceleme, araştırma sonucu yazılan durum hakkındaki bilgilendirici yazılara rapor denir. Raporlar ilgili makama verilmek üzere kaleme alınır.
Rapor, her olay, her iş ve her durum hakkında yazılabilir. Konusu sınırsızdır.
Raporlar genel olarak özet halinde yazılır; fakat konunun araştırma inceleme sonucunun kapsamına göre raporların uzunlukları değişir. Rapor yazmada esas sözün gereksiz yere uzatılmamasıdır. Önemli noktalar mutlaka raporda belirtilmelidir.
Bir raporu yazarken şu yol izlenmelidir:
1- Konu, niteliği ne olursa olsun, güçlü bir gözleme bağlanmalı, iyi bir incelemeden geçirilmelidir.
2- Konu hakkında bilgisi olanların düşünceleri sorulmalı, fakat anlatılanlar arasında duygusal olanlar elenmelidir.
3- Daha önce, konu hakkında başkaları, tarafından yazılmış raporlar varsa ve bunların konuya ışık tutacağına inanılıyorsa, bunlar da gözden geçirilip gereken notlar alınmalıdır.
4- Nesnel bir açıdan konunun nedeni ve kökeni aranmalı, sonucu etkileyen etmenler bulunmalıdır.
5- İncelemede, tarafsızlıktan ayrılmamalıdır.
6- Raporu yazan, sonucu etkileyecek yargıya varmasında, doğruluk ve gerçekçilikten ayrılmamalı, vicdanına saygılı kalmalıdır.
TUTANAK YAZMA
Yasama meclisleri, mahkemeler, kongreler vb. yerlerde yapılan konuşmalarla, herhangi bir olayın meydana geliş ve sonucunu saptayan yazılara tutanak denir.
Tutanak bir çeşit rapordur. Fakat bunları birbirinden ayıran en önemli şey, raporun bir inceleme ve eleştirme sonucu yazılmış olması, tutanağın ise olayın görüldüğü ve olduğu gibi yazıya geçirilmiş bulunmasıdır.
Eskiden tutanağa zabıt-name, ya da sadece zabıt denirdi.
Okul içinde meydana gelen olaylar da tutanak yazmaya fırsat verebilir. Sınıf içi olaylar hakkında da tutanak yazılabilir. Örneğin bir pencere camının kırılması, arkadaşlarınızdan birinin hastalanması, dersinizin boş geçmesi gibi olaylar birer tutanakla saptanabilir.
Tutanak yazılırken şu noktalar göz önünde tutulmalıdır:
a- Toplantı tutanağı:
1- Oturumun, usulüne göre açılıp açılmadığı giriş bölümünde belirtilir.
2- Gelişme bölümünde, söz sırasına göre, konuşmacıların adları ve söyledikleri sözler olduğu gibi yazılır.
3- Sonuç bölümünde oturumun kapanışı belirtilir.
4- Tutanağın altı yetkililer tarafından imzalanır.
b- Olay tutanağı:
1- Olayın ne olduğu, meydana geliş yeri, zamanı; tutanağı düzenleyenlerin olaya ne zaman ve ne şekilde el koydukları belirtilir(giriş).
2- Olayın meydana geliş şekli, etmenler, araçlar ve görgü tanıklarıyla, olayla ilgili olanların kimlikleri ve bunların anlattıkları yazılır (gelişme).
3- Olayın doğurduğu sonuç belirtilir(sonuç).
4- Tutanağı düzenleyen görevlilerle olaydan sorumlu olanlar tutanağın altını imzalarlar.
KARAR YAZMA
Tüzel kişilerin ve bazı resmi kuruluşların yönetim kurullarının, bir şeyin yapılması, ya da yapılmamasıyla ilgili konuşma ve tartışmalarından çıkan sonuçları saptayan yazılara karar denir.
Karar, bir kuruluşun kendi tüzük ve yönetmeliğinde belirtilen şekil ve yöntemlere göre yazılır.
Karar yazmada şöyle bir yol izlenir:
1- Karar, yetkili makamlarca sayfaları numaralanmış ve onanmış deftere el yazısıyla; ya da yazı makinesiyle dosya kağıtlarına yazılır.
2- Karar yazısının baş tarafına, karar sıra numarası, karar tarihi ve günü, oturum yeri, oturum saati yazılır.
3- Giriş bölümünde, oturumun kimin yönetiminde açıldığı, oturuma katılmayan yönetim kurulu üyeleri varsa bunların adları, oturumun gündemi, ya da konusu belirtilir.
4- Konu üzerinde yapılan görüşme ve tartışmalardan elde edilen sonuçlar, gelişme bölümünde, sırasıyla madde madde yazılır.
5- Karar yazısı, "...oy birliğiyle karar verildi.", ya da "...oy çokluğuyla karar verildi' sözlerinden biriyle sonuçlandırılır.
6- Kararın altı, yönetim kurulu başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır.
Mahkeme kararları, konuyla ilgili kanun, tüzük, yönetmelik maddeleriyle, temyiz mahkemelerinin içtihat kararlarının tarih ve numaraları belirtilmek suretiyle yazılır.
Bu tür yazılar, yaşamınız boyunca karşılaşacağınız, belki de yazmak zorunda kalacağınız yazılardır. Bu nedenle şimdiden böylesi yazılar üzerinde uygulamalar yapmanız, sizin için faydalı olacaktır.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YAZILARI
Bilimsel araştırma, üniversite içinde veya dışında araştırılacak konunun kaynaklarına bağlı kalınarak belli bir plan ve metot izlenerek gerçekleştirilen çalışmadır. Bunlar genellikle seminer ve tez çalışmaları olarak adlandırılmaktadır. Kısacası bütün bilimsel yayınları “bilimsel araştırma” içinde değerlendirmek gerekir.
İlgili bilim dallarına göre araştırmaların bazıları laboratuvar sonuçlarına, bazıları türlü deneylere, bazıları da malzemeye dayanır. Filmler, slaytlar ve bantlar da malzeme sayılır. Her araştırma sonucu, bilimde bir adım ilerleme sağlayacağından doğru ve inandırıcı olmalıdır. Bilimsel araştırmalar, insanlığın yararına ve ona zarar vermeyen bir amaca yöneliktir.
Bir araştırmanın değeri bilimsel olup olmayışı ile ölçülür. Araştırmanın bilimsel olması için içindeki bilgilerin doğruluğu, sonuçların doyurucu olması yanında onun iyi bir yöntemle yazılmış olması da gereklidir. Belirlenmiş bir araştırma konusu, daha önce o konuda veya o konuya yakın kitap ve makaleler gözden geçirilmeden ve gerekli notlar alınmadan işlenemez. İncelenecek konu araştırmacının kendi bilim dalı ile ilgili olduğundan konu üzerinde onun az çok ön bilgileri olmalıdır.
Bir araştırmada şu sıra izlenmelidir:
1- Konu seçme,
2- Malzeme bulma,
3- Kaynak bulma,
4- Okuma ve not alma,
5- Notları sıralama,
6- Yazmaya başlama,
a- Önsöz
b- Giriş
c- Bölümler
7- Sonuç,
8- Dizin,
9- Bibliyografya.